less(1)                                                   less(1)


NAZWA
       less - przeciwieństwo more

STRESZCZENIE
       less -?
       less --help
       less -V
       less --version
       less [-[+]aBcCdeEfgGiImMnNqQrsSuUVwX]
            [-b bufs] [-h linie] [-j linia] [-k plikklu]
            [-{oO} pliklog] [-p wzór] [-P zachęta] [-t tag]
            [-T pliktagów] [-x tab] [-y linie] [-[z] linie]
            [+[+]cmd] [--] [nazwa_pliku]...


OPIS
       less  jest  programem  podobnym  do  more  (1),  ale który
       pozwala na poruszanie się w tył w pliku  tak  samo  jak  w
       przód.   less nie musi też czytać całego pliku wejściowego
       przed  rozpoczęciem,  tak   więc   przy   dużych   plikach
       wejściowych  uruchamia  się  szybciej  niż  edytory tekstu
       takie jak vi (1).  less używa termcapa (w niektórych  sys­
       temach terminfo), tak więc może pracować na szeregu termi­
       nali.   Istnieje  nawet  ograniczona   obsługa   terminali
       drukujących  (na terminalu drukującym, linie które powinny
       zostać wypisane na górze ekranu są poprzedzone  daszkiem).

       Komendy oparte są zarówno na more jak i vi.  Komendy można
       poprzedzić liczbą dziesiętną, zwaną N w  opisach  poniżej.
       Liczba ta jest używana przez niektóre komendy, jak to zaz­
       naczono.


KOMENDY
       W poniższych opisach, ^X oznacza  Control-X,  ESC  oznacza
       klawisz  ESCAPE; na przykład ESC-v oznacza dwuznakową sek­
       wencję ESC, potem "v".

       h lub H
              Pomoc: wyświetl podsumowanie  tych  komend.   Jeśli
              zapomnisz wszystkich innych komend, pamiętaj o tej.

       SPACE lub ^V lub f lub ^F
              Przewiń w  przód  N  linii,  domyślnie  jedno  okno
              (patrz  opcja  -z  poniżej).  Jeśli N wynosi więcej
              niż rozmiar ekranu, wyświetlany jest tylko ostatnia
              wielkość  ekranowa.   Ostrzeżenie: niektóre systemy
              używają ^V jako specjalnego znaku dosłowności.

       z      Jak SPACJA, ale jeśli podano  N,  staje  się  nowym
              rozmiarem okna.

       ESC-SPACE
              Jak  spacja,  ale przewija o pełną wielkość ekranu,



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  1





less(1)                                                   less(1)


              nawet jeśli po drodze osiągnie koniec pliku.

       RETURN lub ^N lub e lub ^E lub j lub ^J
              Przewiń  w  przód  o  N  linii,  domyślnie   jedną.
              Wyświetlane  są  wszystkie  N  linie, nawet jeśli N
              wynosi więcej niż wielkość ekranu.

       d lub ^D
              Przewiń  w  przód  o  N  linii,  domyślnie   połowę
              wielkości  ekranu.   Jeśli  podano N, staje się ono
              nową wartością domyślną dla kolejnych komend d i u.

       b lub ^B lub ESC-v
              Przewiń  w tył N linii, domyślnie jedno okno (patrz
              opcja -z  poniżej).   Jeśli  N  wynosi  więcej  niż
              rozmiar  ekranu,  wyświetlany  jest  tylko ostatnia
              wielkość ekranowa.

       w      Jak ESC-v, ale jeśli podano N, staje się ono  nowym
              rozmiarem okna.

       y lub ^Y lub ^P lub k lub ^K
              Przewiń w tył o N linii, domyślnie jedną.  Wyświet­
              lane są wszystkie N linie,  nawet  jeśli  N  wynosi
              więcej  niż wielkość ekranu.  Ostrzeżenie: niektóre
              systemy używają ^Y jako specjalnego znaku  kontroli
              zadań.

       u lub ^U
              Przewiń w tył o N linii, domyślnie połowę wielkości
              ekranu.   Jeśli  podano  N,  staje  się  ono   nową
              wartością domyślną dla kolejnych komend

       ESC-) lub STRZAŁKA_W_PRAWO
              Przewiń  poziomo  N  znaków  w  prawo, domyślnie 8.
              Najlepiej zachowuje się to jeśli  ustawisz  również
              opcję  -S  (ucinaj  linie).  Zauważ że jeśli chcesz
              wprowadzić  liczbę  N,  musisz  użyć   ESC-),   nie
              STRZAŁKI_W_LEWO,  ponieważ  strzałka  brana jest za
              komendę linii edycji (patrz sekcja LINIA EDYCJI).

       ESC-( lub STRZAŁKA_W_LEWO
              Przewiń poziomo N znaków w lewo, domyślnie 8.

       r lub ^R lub ^L
              Odśwież ekran.

       R      Odśwież  ekran,  odrzucając  wszelkie   wejście   z
              bufora.  Użyteczne jeśli plik zmienia się w trakcie
              oglądania.

       F      Przewijaj  w  przód,  i   próbuj   odczytywać   gdy
              osiągnięto  koniec  pliku.   Normalnie  komendy tej
              używałbyś się  gdy  znajdujesz  się  już  na  końcu



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  2





less(1)                                                   less(1)


              pliku.   Jest  to  metoda monitorowania ogona pliku
              który właśnie rośnie podczas oglądania  (zachowanie
              to jest podobne do komendy tail -f).

       g lub < lub ESC-<
              Idź   do  linii  N  w  pliku,  domyślnie  pierwszej
              (początku  pliku).   (Ostrzeżenie:  może   to   być
              powolne jeśli N jest duże).

       G lub > lub ESC->
              Idź  do linii N w pliku, domyślnie na koniec pliku.
              (Ostrzeżenie: może to być powolne jeśli N jest duże
              lub jeśli N jest niepodane, a czytane jest standar­
              dowe wejście raczej niż plik).

       p lub %
              Idź na pozycję N procent w pliku.  N  powinno  zaw­
              ierać się między 0 a 100.

       {      Jeśli w linii wyświetlanej na górze ekranu znajduje
              się otwierający nawias klamrowy,  komenda  {  prze­
              jdzie   do   odpowiadającego  mu  prawego  nawiasu.
              Pasujący   zamykający    nawias    klamrowy    jest
              umieszczany na dole ekranu.  Jeśli w linii na górze
              ekranu znajduje się więcej niż jeden  nawias  klam­
              rowy,  można użyć liczby N określającej N-ty nawias
              w linii.

       }      Jeśli w linii wyświetlanej na dole ekranu  znajduje
              się zamykający nawias klamrowy, komenda } przejdzie
              do odpowiadającego mu  prawego  nawiasu.   Pasujący
              otwierający  nawias  klamrowy  jest  umieszczany na
              górze ekranu.  Jeśli w linii na górze ekranu  znaj­
              duje  się  więcej  niż jeden nawias klamrowy, można
              użyć liczby N określającej N-ty nawias w linii.

       (      Jak {, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a  nie
              klamrowych

       )      Jak  }, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie
              klamrowych

       [      Jak {, ale odnosi się do nawiasów  kwadratowych,  a
              nie klamrowych

       ]      Jak  },  ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a
              nie klamrowych

       ESC-^F Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak {,
              ale   używa   tych   dwóch   znaków  jako  nawiasów
              otwierającego  i  zamykającego   odpowiednio.    Na
              przykład, "ESC ^F < >" można użyć do przejścia do >
              które odpowiada < wyświetlanemu w  linii  na  górze
              ekranu.



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  3





less(1)                                                   less(1)


       ESC-^B Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak },
              ale  używa  tych   dwóch   znaków   jako   nawiasów
              otwierającego   i   zamykającego  odpowiednio.   Na
              przykład, "ESC ^B < >" można użyć do przejścia do w
              tył do < które odpowiada > wyświetlanemu w linii na
              dole ekranu.

       m      Plus dowolna mała litera; zaznacza bieżącą  pozycję
              tą literą.

       '      (Pojedynczy  apostrof)  Plus  dowolna  mała litera;
              powraca do pozycji zaznaczonej uprzednio tą literą.
              Plus kolejny pojedynczy cudzysłów; wraca do pozycji
              w   której   wykonano   ostatnią   "dużą"   komendę
              przemieszczania  się.   Plus  ^  lub  $,  skacze na
              początek lub koniec pliku, odpowiednio.   Znaczniki
              pozycji   są  zachowywane  przy  otwieraniu  nowego
              pliku, tak więc komendy ' można użyć do  przełącza­
              nia między plikami wejściowymi.

       ^X^X   Tak jak pojedynczy apostrof.

       /wzór  Szukaj  w  przód  w  pliku N-tej linii zawierającej
              wzór.   N  domyślnie  równa  się  jeden.   Wzór  to
              wyrażenie    regularne   rozpoznawane   przez   ed.
              Szukanie zaczyna się od drugiej wyświetlanej  linii
              (ale patrz opcje -a i -j, które to zmieniają).

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie jeśli wprowad­
              zono je na początku wzoru; zmieniają one typ szuka­
              nia, a nie są traktowane jako część wzoru:

              ^N lub !
                     Szukaj linii które NIE pasują do wzoru.

              ^E lub *
                     Szukaj  w  wielu  plikach.   To  jest, jeśli
                     szukanie doszło do końca bieżącego pliku bez
                     znalezienia  dopasowania,  ciągnie  się  ono
                     dalej w kolejnym pliku  z  listy  podanej  w
                     linii komend.

              ^F lub @
                     Zacznij  szukanie  od  pierwszej linii PIER­
                     WSZEGO  pliku  z  listy  z   linii   komend,
                     niezależnie od tego co aktualnie wyświetlane
                     jest na ekranie, oraz ustawień  opcji  -a  i
                     -j.

              ^K     Podświetlaj  każdy  tekst  który  pasuje  do
                     wzoru na bieżącym ekranie, ale nie przesuwaj
                     się do pierwszego dopasowania (KEEP = utrzy­
                     maj bieżącą pozycję).




                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  4





less(1)                                                   less(1)


              ^R     Nie  interpretuj  metaznaków  wyrażeń  regu­
                     larnych;  to jest, wykonaj proste porównanie
                     tekstowe.

       ?wzór  Szukaj w tył w pliku N-tej linii zawierającej wzór.
              Szukanie  zaczyna  się od linii znajdującej się tuż
              przed linią wyświetlaną  na  samym  dole  [czyli  w
              przedostatniej linii ekranu - GSN]

              Pewne   znaki   mają  specjalne  znaczenie,  jak  w
              komendzie /:

              ^N lub !
                     Szukaj linii które NIE pasują do wzoru.

              ^E lub *
                     Szukaj w  wielu  plikach.   To  jest,  jeśli
                     szukanie  doszło do początku bieżącego pliku
                     bez znalezienia dopasowania, ciągnie się ono
                     dalej  w  poprzednim pliku z listy podanej w
                     linii komend.

              ^F lub @
                     Zacznij szukanie od ostatniej  linii  OSTAT­
                     NIEGO   pliku   z   listy  z  linii  komend,
                     niezależnie od tego co aktualnie wyświetlane
                     jest  na  ekranie,  oraz ustawień opcji -a i
                     -j.

              ^K     Jak w szukaniu w przód.

              ^R     Jak w szukaniu w przód.

       ESC-/wzór
              To samo co "/*".

       ESC-?wzór
              To samo co "?*".

       n      Powtórz poprzednie szukanie, dla N-tej  linii  zaw­
              ierającej  ostatni wzór.  Jeśli poprzednie szukanie
              zmodyfikowano przez ^N,  szukanie  jest  wykonywane
              dla  N-tej  linii  NIE  zawierającej  wzoru.  Jeśli
              poprzednie   szukanie   zmodyfikowano   przez   ^E,
              szukanie ciągnie się przez następny (lub poprzedni)
              plik, jeśli nie  wystarczył  plik  bieżący.   Jeśli
              poprzednie   szukanie   zmodyfikowano   przez   ^R,
              szukanie wykonywane jest bez użycia  wyrażeń  regu­
              larnych.   Jeśli  poprzednie  szukanie  było zmody­
              fikowane przez  ^F  lub  ^K,  nie  występuje  żaden
              efekt.

       N      Powtórz   poprzednie  szukanie,  ale  w  przeciwnym
              kierunku.



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  5





less(1)                                                   less(1)


       ESC-n  Powtórz  poprzednie  szukanie,  ale   przekraczając
              granice  plików.   Efekt  jest  taki  sam jak gdyby
              poprzednie szukanie zmodyfikowano przez *.

       ESC-N  Potwórz  poprzednie  szukanie,  ale  w   przeciwnym
              kierunku i przekraczając granice plików.

       ESC-u  Cofnij  podświetlanie  szukania.   Wyłącz podświet­
              lanie  łańcuchów  pasujących  do  bieżącego   wzoru
              szukania.  Jeśli podświetlenie już jest wyłączone z
              powodu  poprzedniej  komendy  ESC-u,  włącz  je   z
              powrotem.   Podświetlenie  włączy też każda komenda
              szukająca (można je też wyłączyć przełączając opcję
              -G,  w  którym  to  przypadku komendy szukające nie
              włączają go z powrotem).

       :e [filename]
              Obejrzyj nowy plik.   Jeśli  brakuje  nazwy  pliku,
              plik  "bieżący"  (patrz  komendy :n i :p poniżej) z
              listy plików z linii komend jest oglądany na  nowo.
              Znak  procenta  (%) w nazwie pliku zastępowany jest
              nazwą  pliku  bieżącego.   Znak  funta   (#)   jest
              zastępowany   nazwą  poprzednio  oglądanego  pliku.
              Pozwala to na wprowadzenie nazwy pliku zawierającej
              w  nazwie  znak  procenta.   Podobnie,  dwa kolejne
              znaki  funta  są  zastępowane  pojedynczym  znakiem
              funta.  Nazwa pliku dostawiana jest do listy plików
              z linii komend, tak  aby  można  ją  było  obejrzeć
              kolejnymi  komendami  :n  i  :p.  Jeśli nazwa pliku
              składa się z kilku plików, wszystkie one są dostaw­
              iane  do  listy  plików, i oglądany jest pierwszy z
              nich.  Jeśli nazwa pliku zawiera jedną  lub  więcej
              spacji,  cała  nazwa  musi  być  ujęta w cudzysłowy
              (zobacz też opcja -").

       ^X^V lub E
              To samo co :e.  Uwaga: niektóre systemy używają  ^V
              jako  specjalnego znaku dosłowności.  W takich sys­
              temach możesz nie mieć możliwości użyć ^V.

       :n     Obejrzyj następny plik (z listy  plików  podanej  w
              linii  komend).   Jeśli  podano  liczbę N, oglądany
              jest N-ty następny plik.

       :p     Obejrzyj poprzedni plik (z listy plików  podanej  w
              linii  komend).   Jeśli  podano  liczbę N, oglądany
              jest N-ty poprzedni plik.

       :x     Obejrzyj pierwszy plik z  listy  plików  podanej  w
              linii komend.  Jeśli podano liczbę N, oglądany jest
              N-ty plik na liście.

       = lub ^G lub :f
              Wypisz pewne informacje o pliku właśnie  oglądanym,



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  6





less(1)                                                   less(1)


              w  tym jego nazwę oraz numer linii i offset bajtowy
              dolnej wyświetlanej linii.  Jeśli to możliwe,  wyp­
              isywana  jest  także  długość  pliku, ilość linii w
              pliku oraz procentowa wielkość pliku ponad ostatnią
              wyświetlaną linią.

       -      Plus  jedna  lub  więcej  opcji linii komend (patrz
              niżej): zmienia ustawienie  tej  opcji  i  wypisuje
              komunikat  opisujący  nowe ustawienie.  Jeśli opcja
              ma wartość liczbową (jak -b lub -h) lub  łańcuchową
              (jak  -P  lub  -t), wartość można wprowadzić tuż po
              literze  opcji.   Jeśli   nie   wprowadzono   nowej
              wartości,  wypisywany  jest  komunikat  o  bieżącym
              ustawieniu i nic nie ulega zmianie.

       -+     Plus  jedna  z  liter  opcji  linii  komend  (patrz
              niżej);  przywraca opcję do ustawienia domyślnego i
              wypisuje  komunikat   opisujący   nowe   ustawienie
              (komenda  "-+X" dokonuje tego samego co opcja "-+X"
              w linii komend).  Nie działa to dla opcji  mających
              wartość łańcuchową.

       --     Plus  jedna  z  liter  opcji  linii  komend  (patrz
              niżej); ustawia opcję na wartość przeciwną ustawie­
              niu  domyślnego i wypisuje komunikat opisujący nowe
              ustawienie (komenda "--X" dokonuje tego  samego  co
              opcja  "--X"  w  linii  komend).  Nie działa to dla
              opcji mających wartość liczbową lub łańcuchową.

       _      (podkreślenie). Plus  jedna  z  liter  opcji  linii
              komend  (patrz niżej); wypisuje komunikat opisujący
              bieżące ustawienie tej opcji.  Nie  zmienia  ustaw­
              ienia.

       +cmd   Powoduje  że  podana  cmd jest wykonywana za każdym
              razem gdy oglądany jest nowy plik.  Na przykład, +G
              powoduje że less zaczyna wyświetlanie każdego pliku
              od końca raczej niż od początku.

       V      Wypisz numer bieżącej wersji less

       q lub Q lub :q lub :Q lub ZZ
              Wychodzi z less.

       Następujące  cztery  komendy  mogą,  ale  nie  muszą   być
       prawidłowe, zależnie od twojej instalacji.


       v      Wywołuje edytor do edycji właśnie oglądanego pliku.
              Edytor  pobierany  jest   pobierany   ze   zmiennej
              środowiskowej  VISUAL, jeśli ta jest określona, lub
              EDITOR, jeśli VISUAL nie jest określona, a w każdym
              razie  domyślnie  "vi", jeśli ani VISUAL ani EDITOR
              jest określona.  Patrz też  omówienie  LESSEDIT  po



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  7





less(1)                                                   less(1)


              sekcji o ZNAKACH ZACHĘTY poniżej.

       ! komenda-shella
              Wywołuje  shella  i wykonuje podaną komendę shella.
              Znak procenta (%) jest zastępowany nazwą  bieżącego
              pliku.   Znak  funta  (#)  jest  zastępowany  nazwą
              poprzednio oglądanego pliku. "!!" powtarza ostatnią
              komendę  shellową.   "!"  bez  komendy  wywołuje po
              prostu  shella.    W  systemach  Unixowych,   nazwa
              shella  pobierana  jest  ze  zmiennej środowiskowej
              SHELL, a w każdym razie  domyślnie  "sh".   W  sys­
              temach  MS-DOS i OS/2, shellem jest zwykły procesor
              komend.

       | <m> komenda-shella
              <m> przedstawia dowolną literę-znacznik.   Przesyła
              rurką  sekcję  podanego  pliku  do  podanej komendy
              shellowej.  Sekcja pliku która ma zostać  przesłana
              to   ta   znajdująca   się  między  pierwszą  linią
              bieżącego ekranu i pozycją oznaczoną  literą.   <m>
              może też równać się ^ lub $, oznaczając odpowiednio
              początek lub koniec pliku.  Jeśli <m> równa  się  .
              lub  znakowi  nowej  linii, przesyłany jest bieżący
              ekran.

       s nazwa_pliku
              Zapisz wejście do pliku.  Działa to tylko wtedy gdy
              wejście jest rurką, a nie zwyczajnym plikiem.


OPCJE
       Opcje  linii  komend  są opisane poniżej.  Większość opcji
       można zmieniać w trakcie działania less, używając  komendy
       "-".

       Opcje  pobierane  są także ze zmiennej środowiskowej LESS.
       Na przykład, żeby uniknąć pisania  "less  -options..."  za
       każdym wywołaniem less, możesz powiedzieć csh:

       setenv LESS "-options"

       lub, jeśli używasz sh:

       LESS="-options"; export LESS

       W  MS-DOSie,  nie potrzebujesz cudzysłowów, ale powinieneś
       zastąpić  wszystkie  znaki  procenta  w   łańcuchu   opcji
       podwójnymi znakami procenta.

       Zmienna środowiskowa analizowana jest przed linią komendą,
       tak więc opcje linii  komend  unieważniają  zmienną  LESS.
       Jeśli  jakaś  opcja  pojawia się w zmiennej LESS, można ją
       przywrócić do stanu domyślnego w linii komend poprzedzając
       opcję znakami "-+".



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  8





less(1)                                                   less(1)


       Dla  opcji  takie jak -P, wymagające następującego po nich
       łańcucha, można  użyć  znaku  dolara  ($)  sygnalizującego
       koniec łańcucha.

       -?     Opcja   ta  wyświetla  podsumowanie  komend  akcep­
              towanych  przez  less  (to  samo  co  komenda   h).
              Zależnie  od  tego jak twój shell interpretuje znak
              zapytania, może być koniecznym zacytowanie go, jako
              "-\?".

       --help To samo co -?.

       -a     Powoduje  że  szukania  zaczynają  się po ostatniej
              linii wyświetlanej na ekranie, przeskakując  wszys­
              tkie  wyświetlane  nań  linie.   Domyślnie szukania
              zaczynają się od  drugiej  linii  ekranu  (albo  po
              ostatniej znalezionej linii; patrz opcja -j).

       -bn    Podaje  liczbę  buforów jaką less użyje dla każdego
              pliku.  Bufory mają wielkość kilobajta, i domyślnie
              dla  każdego  pliku używanych jest ich 10 (chyba że
              plik jest rurką, patrz opcja -B).  Liczba n określa
              inną liczbę używanych buforów.

       -B     Domyślnie,  kiedy  dane  są  odczytywane  z  rurki,
              bufory  są   alokowane   automatycznie,   w   miarę
              potrzeby.   Jeśli  przez  rurkę  czytana  jest duża
              ilość  danych,  może  to  spowodować   zaalokowanie
              znacznej  ilości  pamięci.   Opcja  -B  wyłącza ową
              automatyczną alokację buforów  dla  rurek,  tak  iż
              używana  jest tylko liczba buforów podana opcją -b.
              Uwaga: używanie -B  może  spowodować  nieprawidłowe
              wyświetlanie,   ponieważ  tylko  ostatnio  oglądana
              część  pliku  jest  trzymana  w  pamięci;  wszelkie
              poprzednie dane są tracone.

       -c     Powoduje że pełne odświeżania ekranu są rysowane od
              górnej linii w dół.  Domyślnie,  pełne  odświeżania
              ekranu  są  dokonywane  poprzez  przewijanie z dołu
              ekranu.

       -C     Opcja -C działa tak jak -c, ale ekran jest  czyszc­
              zony przed odświeżeniem.

       -d     Opcja  -d  wyłącza  komunikat o błędzie wyświetlany
              zwykle jeśli terminal jest niemy, to jest,  brakuje
              w  nim  ważnych zdolności, takich jak [zdolność do]
              odświeżania ekranu lub przewijania w tył.  Opcja -d
              nie  zmienia  w  każdym  razie  zachowania  less na
              niemym terminalu.

       -Dxkolor
              [tylko MS-DOS] Ustawia kolor wyświetlanego  tekstu.
              x  to  pojedynczy  znak który wybiera rodzaj tekstu



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                  9





less(1)                                                   less(1)


              dla  którego  ustawiany  jest  kolor:   n=normalny,
              s=standardowe wyjście, d=pogrubiony, u=podkreślony,
              k=migający.   kolor  to  para   liczb   rozdzielona
              kropką.  Pierwsza  liczba  określa kolor pierwszego
              planu, a druga kolor tła tekstu.  Pojedyncza liczba
              N oznacza to samo co N.0.

       -e     Powoduje  że  less  automatycznie  kończy  pracę za
              drugim razem gdy osiągnie koniec pliku.  Domyślnie,
              jedyną metodą wyjścia z less jest komenda "q".

       -E     Powoduje  że  less  automatycznie  kończy pracę jak
              tylko osiągnie koniec pliku.

       -f     Wymusza  otwieranie  plików  nieregularnych   (plik
              nieregularny   to   katalog   lub   specjalny  plik
              urządzenia).   Również  wyłącza  komunikat  ostrze­
              gawczy  gdy otwierany jest plik binarny.  Domyślnie
              less odmówi otwarcia pliku nieregularnego.

       -g     Normalnie less podświetla WSZYSTKIE łańcuchy  które
              pasują  do  ostatniej  komendy  szukania.  Opcja -g
              zmienia to zachowanie, każąc podświetlać tylko  ten
              konkretny łańcuch który znaleziono ostatnią komendą
              szukania.  Może to spowodować że less  będzie  pra­
              cował nieco szybciej niż domyślnie.

       -G     Opcja  -G wyłącza wszystkie podświetlania łańcuchów
              znalezionych komendami szukania.

       -hn    Określa maksymalną liczbę linii  do  przewijania  w
              tył.   Jeśli  koniecznym  jest przewinięcie w tył o
              więcej niż n linii, ekran jest rysowany na  nowo  w
              kierunku w przód.  Jeśli terminal nie ma możliwości
              przewijania w dół, zakładane jest -h0).

       -i     Powoduje że szukania ignorują  wielkośc  liter;  to
              jest,  litery małe i duże są uważane za identyczne.
              Opcja ta jest ignorowana jeśli we  wzorze  szukania
              wystąpią  jakiekolwiek  duże  litery; innymi słowy,
              jeśli wzór zawiera duże  litery,  szukanie  go  nie
              ignoruje wielkości liter.

       -I     Jak  -i, ale szukania ignorują wielkość liter nawet
              jeśli wzór zawiera duże litery.

       -jn    Określa linię na ekranie w  której  umieszczona  ma
              być  linia  "docelowa".   Linia  docelowa to obiekt
              szukania tekstu, szukania tagów, skakania do  linii
              o  numerze,  skakania  do pozycji w procentach, lub
              skakania do zaznaczonej pozycji.  Linie na  ekranie
              określane są numerem; linia górna to 1, następna 2,
              i tak dalej.  Numery mogą być negatywne, określając
              linie  w  odniesieniu  do  dołu ekranu: dolna linia



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 10





less(1)                                                   less(1)


              ekranu to -1, druga od dołu -2, i tak dalej.  Jeśli
              użyto  opcji  -j,  szukania  zaczynają się od linii
              następującej tuż po linii docelowej.   Na  przykład
              jeśli  użyto -j4, linią docelową jest czwarta linia
              ekranu, szukania więc zaczynają się w linii piątej.

       -knazwa_pliku
              Każe  less  otworzyć  i zinterpretować nazwany plik
              jako  plik  lesskey(1).   Można  podać  wielokrotne
              opcje    -k.     Jeśli   ustawiona   jest   zmienna
              środowiskowa LESSKEY, lub jeśli plik lesskey  znaj­
              duje  się w standardowym miejscu (patrz PRZYPISANIA
              KLAWISZY), jest on także używany jako plik lesskey.

       -m     Powoduje  że  less pokazuje rozwinięty znak zachęty
              (jak  more),  z   procentową   pozycją   w   pliku.
              Domyślnie, znakiem zachęty less jest dwukropek.

       -M     Powoduje że less zachęca jeszcze bardziej niż more.

       -n     Wyłącza numery  linii.   Wartość  domyślna  (używaj
              numerów  linii)  może  spowodować  że  less  będzie
              działał w niektórych przypadkach wolniej, zwłaszcza
              z  bardzo  dużym  plikiem  wejściowym.   Wyłączenie
              numerów linii opcją -n pozwoli uniknąć  tego  prob­
              lemu.   Używanie numerów linii oznacza: numer linii
              będzie wyświetlany w rozwiniętym  znaku  zachęty  i
              komendzie  =,  a  komenda  v przekaże bieżący numer
              linii edytorowi (patrz także omówienie  LESSEDIT  i
              ZNAKÓW ZACHĘTY poniżej).

       -N     Powoduje że numery linii wyświetlane są na początku
              każdej linii ekranowej.

       -onazwa_pliku
              Powoduje że less kopiuje swoje wejście do nazwanego
              pliku podczas oglądania.  Działa to tylko wtedy gdy
              plik wejściowy jest rurką, a nie  zwykłym  plikiem.
              Jeśli  plik już istnieje, less zapyta o potwierdze­
              nie przed nadpisaniem go.

       -Onazwa_pliku
              Opcja -O jest podobna  do  -o,  ale  nadpisze  ist­
              niejący plik bez pytania o potwierdzenie.

              Jeśli  nie  podano  pliku logu, opcji -o i -O można
              użyć z wnętrza less do jego określenia.  Bez  nazwy
              pliku, będą one po prostu podawać nazwę pliku logu.
              Komenda "s" jest równoważna podaniu  -o  z  wnętrza
              less.

       -pwzór Opcja  -p  w  linii  komend jest równoważna podaniu
              wzoru +/wzór; to jest, mówi ona less aby  rozpoczął
              od pierwszego wystąpienia wzór w pliku



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 11





less(1)                                                   less(1)


       -Pzachęta
              Daje  metodę  przystosowania  trzech  stylów  znaku
              zachęty do twoich upodobań.  Opcja umieszczana jest
              normalnie  w  zmiennej  środowiskowej  LESS,  a nie
              wpisywana po każdej  komendzie  less.   Taka  opcja
              musi  być albo ostatnią opcją w zmiennej LESS, albo
              być zakończona znakiem dolara.   -Ps  plus  łańcuch
              zmienia  domyślną  (krótką) zachętę na ten łańcuch.
              -Pm zmienia  średnią  (-m)  zachętę.   -PM  zmienia
              długą (-M) zachętę.  -Ph zmienia zachętę na ekranie
              pomocy.  -P= zmienia komunikat  wypisywany  komendą
              =.   Wszystkie łańcuchy zachęty składają się z sek­
              wencji liter i specjalnych  sekwencji  escapeowych.
              Zobacz sekcja ZNAKI ZACHĘTY po więcej szczegółów.

       -q     Powoduje  średnio "ciche" działanie: dzwonek termi­
              nala nie  dzwoni  jeśli  próbowano  przewinąć  poza
              koniec pliku lub przed jego początek - jeśli termi­
              nal ma "dzwonek wizualny", jest on używany  zamiast
              zwykłego.   Dzwonek zadzwoni przy niektórych innych
              błędach,  jak  wpisywanie   niewłaściwych   znaków.
              Domyślnym ustawieniem jest dzwonienie we wszystkich
              takich przypadkach.

       -Q     Powoduje całkowicie "ciche" działanie: dzwonek ter­
              minala nigdy nie dzwoni.

       -r     Powoduje  wyświetlanie  "surowych"  znaków kontrol­
              nych.  Domyślnie znaki kontrolne wyświetlane  są  z
              użyciem  notacji z daszkiem; na przykład, Control-A
              (ósemkowo 001) wyświetlane jest jako "^A".   Uwaga:
              gdy   używana  jest  opcja  -r,  less  nie  potrafi
              zachowywać faktycznego wyglądu ekranu (ponieważ  to
              zależy  od  tego  jak ekran reaguje na każdy rodzaj
              znaku kontrolnego).  Mogą więc wystąpić różne prob­
              lemy z wyświetlaniem, jak dzielenie długich linii w
              niewłaściwym miejscu.

       -s     Powoduje ściskanie kolejnych pustych linii w  poje­
              dynczą   linię  pustą.   Użyteczne  przy  oglądaniu
              wyjścia nroffa.

       -S     Powoduje że linie dłuższe niż szerokość  ekranu  są
              ucinane,  a  nie zawijane.  To jest, reszta długiej
              linii jest po prostu odrzucana.   Domyślnie  długie
              linie są zawijane; to jest, reszta wyświetlana jest
              w następnej linii.

       -ttag  Opcja -t, plus zaraz po niej TAG,  będzie  edytować
              plik  zawierający  ów  tag.   Ażeby  to działało, w
              bieżącym katalogu musi istnieć plik  zwany  "tags",
              zbudowany  uprzednio  komendą  ctags(1).   Opcja ta
              może być podana również z  wnętrzna  less  (komendą
              -),  jako metoda oglądnięcia nowego pliku.  Komenda



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 12





less(1)                                                   less(1)


              :t jest równoważna podaniu -t z wnętrza less.

       -Tplik_tagów
              Podaje plik tagów który należy użyć zamiast "tags".

       -u     Powoduje  że  wsteczne  spacje i powroty karetki są
              traktowane jako znaki drukowalne; to jest, posyłane
              są one na terminal jeśli pojawią się w wejściu.

       -U     Powoduje  że  wsteczne  spacje, tabulacje i powroty
              karetki są  traktowane  jako  znaki  kontrolne;  to
              jest, obsługiwane są one jak przy podaniu opcji -r.

              Domyślnie, jeśli podano ani  -u  ani  -U,  wsteczne
              spacje występujące obok znaku podkreślenia są trak­
              towane  specjalnie;  wyświetlany  jest  podkreślony
              tekst,  z  użyciem  sprzętowego podkreślania termi­
              nala.  Także  wsteczne  spacje  występujące  między
              dwoma  identycznymi  znakami są traktowane specjal­
              nie: wyświetlany jest tekst naddrukowany, z użyciem
              sprzętowego   pogrubienia   terminala.    Pozostałe
              wsteczne spacje są usuwane, razem z  poprzedzającym
              znakiem.  Powroty karetki po których następuje nowa
              linia są usuwane.  Inne powroty karetki obsługiwane
              są  jak  przy  podaniu opcji -r.  Tekstu który jest
              naddrukowany lub podkreślony można  szukać  [także]
              jeśli działa ani -u ani -U.

       -V     Wyświetl numer wersji less.

       --version
              To samo co -V.

       -w     Powoduje  że  do  reprezentowania linii poza końcem
              pliku używane są linie  puste.   Domyślnie  używany
              jest znak tyldy (~).

       -xn    Ustaw  pozycje  tabulacji  co  n pozycji.  Domyślną
              wartością n jest 8.

       -X     Wyłącz wysyłanie znaków inicjalizacji i  deinicjal­
              izacji  termcapa  na  terminal.   Jest  to  czasami
              pożądane, jeżeli łańcuch deinicjalizacyjny robi coś
              niepotrzebnego, jak czyszczenie ekranu.

       -yn    Określa  maksymalną  liczbę linii do przesunięcia w
              przód.  Jeśli koniecznym jest przesunięcie o więcej
              niż  n  linii,  zamiast tego odświeżany jest ekran.
              Opcji -c lub -C można użyć do odświeżenia ekranu od
              jego góry, jeśli jest to pożądane.  Domyślnie każdy
              ruch w przód powoduje przewijanie.

       -[z]n  Zmień domyślny rozmiar okna przewijania na n linii.
              Domyślnie  jeden  pełny  ekran.  Do zmiany rozmiaru



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 13





less(1)                                                   less(1)


              okna można też  użyć  komend  z  i  w.   "z"  można
              opuścić  dla  kompatybilności z more.  Jeśli podana
              liczba n ujemna, oznacza n linii mniej niż  bieżący
              rozmiar  ekranu.   Na  przykład,  jeśli ekran ma 24
              linie, -z-4 ustawia okno przewijania na  20  linii.
              Jeśli  ekran zostanie rozszerzony do 40 linii, okno
              przewijania automatycznie zmieni się na 36 linii.

       -"     Zmień znak cytujący w nazwach plików.  Może to  być
              konieczne   przy   nazywaniu   pliku  zawierającego
              zarówno  znaki  spacji  jak  i  cudzysłowy.   Jeśli
              następuje po niej pojedynczy znak, zmienia ona znak
              cytujący na tenże znak.   Nazwa  pliku  zawierająca
              spacje  powinna  odtąd  być otoczona tym znakiem, a
              nie cudzysłowami.   Jeśli  następują  po  niej  dwa
              znaki,  zmienia  ona  znak otwierający cytowanie na
              znak pierwszy, a zamykający na drugi.  Nazwa  pliku
              zawierająca  spacje  powinna  odtąd być poprzedzona
              znakiem   otwierającym   i    zakończona    znakiem
              zamykającym.  Zauważ że nawet jeśli zmieniono znaki
              cytujące, opcja ta pozostaje jako -" (myślnik  plus
              cudzysłów).

       --     Argument  linii  komend  "--"  oznacza koniec argu­
              mentów opcji.  Wszelkie  argumenty  następujące  po
              nim  są  interpretowane jako nazwa pliku.  Może być
              to przydatne przy  oglądaniu  pliku  którego  nazwa
              zaczyna się od "-" lub "+".

       +      Jeśli  opcja  linii komend zaczyna się od +, reszta
              opcji uważana jest za początkową komendę less.   Na
              przykład,  +G  mówi  less aby zaczął od końca pliku
              raczej niż od początku, a +/xyz mówi mu aby  zaczął
              od  pierwszego  wystąpienia "xyz" w pliku.  W przy­
              padku szczególnym, +<liczba> działa jak  +<liczba>,
              to  jest,  rozpoczyna  wyświetlanie  od określonego
              numeru  linii  (zobacz  jednak  zastrzeżenie   przy
              komendzie  g  powyżej).  Jeśli opcja zaczyna się od
              ++,  początkowa  komenda  odnosi  się  do   każdego
              oglądanego  pliku, nie tylko pierwszego.  Komendy +
              opisywanej powyżej można  też  użyć  do  ustawienia
              (lub zmiany) komendy początkowej dla każdego pliku.


LINIA EDYCJI
       Gdy wprowadzana  jest  linia  komend  u  dołu  ekranu  (na
       przykład nazwa pliku dla komendy :e, albo wzór dla komendy
       szukającej), do manipulowania nią można użyć pewnych klaw­
       iszy.   Większość  komend  ma  formę  alternatywną w [naw­
       iasach], której można użyć jeśli jakiś  klawisz  nie  ist­
       nieje na danej klawiaturze (formy w nawiasach nie działają
       w wersji MS-DOS).  Każdy z tych specjalnych klawiszy można
       wprowadzić  dosłownie poprzedzając go znakiem dosłowności,
       ^V lub ^A.  Sam backlash można  też  wprowadzić  dosłownie



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 14





less(1)                                                   less(1)


       wprowadzając dwa backslashe.

       STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-h ]
              Przesuń kursor jedno miejsce w lewo.

       STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-l ]
              Przesuń kursor jedno miejsce w prawo.

       ^STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-b lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To  jest, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie).
              Przesuń kursor o jedno słowo w lewo.

       ^STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-w lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To jest, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO  równocześnie).
              Przesuń kursor o jedno słowo w prawo.

       HOME [ ESC-0 ]
              Przesuń kursor na początek linii.

       END [ ESC-$ ]
              Przesuń kursor na koniec linii.

       BACKSPACE
              Usuń  znak  na  lewo  od kursora lub anuluj komendę
              jeśli linia komend jest pusta.

       DELETE lub [ ESC-x ]
              Usuń znak pod kursorem.

       ^BACKSPACE [ ESC-BACKSPACE ]
              (To jest, CONTROL i BACKSPACE równocześnie).   Usuń
              jedno słowo na lewo od kursora.

       ^DELETE [ ESC-X lub ESC-DELETE ]
              (To  jest,  CONTROL  i  DELETE równocześnie).  Usuń
              słowo pod kursorem.

       UPARROW [ ESC-k ]
              Odzyskaj poprzednią linię komend.

       DOWNARROW [ ESC-j ]
              Odzyskaj następną linię komend.

       TAB    Dokończ częściową nazwę pliku na lewo  od  kursora.
              Jeśli  pasuje ona do więcej niż jednej nazwy pliku,
              do linii komend  wprowadzane  jest  pierwsze  dopa­
              sowanie.  Powtórne TABy przełączają wkoło pozostałe
              nazwy plików.  Jeśli dokończona  nazwa  pliku  jest
              katalogiem, dołączany jest do niej "/" (W systemach
              MS-DOS dołączany jest "\").   Zmienna  środowiskowa
              LESSSEPARATOR  może  być użyta do określenia innego
              znaku który należy dołączyć do nazwy katalogu.





                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 15





less(1)                                                   less(1)


       BACKTAB [ ESC-TAB ]
              Tak jak TAB, ale przełącza pasujące nazwy plików  w
              odwrotnym porządku.

       ^L     Dokończ  częściową  nazwę pliku na lewo od kursora.
              Jeśli pasuje ona do więcej niż jednej nazwy  pliku,
              do  linii komend wprowadzane są wszystkie dopasowa­
              nia (jeśli się mieszczą).

       ^U (Unix) lub ESC (MS-DOS)
              Usuń całą linię komend  lub  anuluj  komendę  jeśli
              linia komend jest pusta.  Jeśli zmieniłeś znak kill
              w Unixie na coś innego niż ^U,  zamiast  ^U  będzie
              używany tenże znak.


PRZYPISANIA KLAWISZY
       Możesz  zdefiniować  swoje  własne  komendy lessa używając
       programu lesskey(1) do stworzenia pliku lesskey.  Plik ten
       określa zestaw klawiszy komend oraz działanie skojarzone z
       każdym klawiszem.  Możesz też użyć lesskey do zmiany klaw­
       iszy  linii  edycji  (patrz LINIA EDYCJI), oraz ustawienia
       zmiennych środowiskowych.  Jeśli  ustawiona  jest  zmienna
       środowiskowa LESSKEY, less używa jej [wartości] jako nazwy
       pliku lesskey.   W  przeciwnym  razie,  less  szuka  pliku
       lesskey  w  standadrowym  miejscu.  W systemach Unixowych,
       less szuka pliku lesskey zwanego  "$HOME/.less".   W  sys­
       temach   MS-DOS,   less   szuka   pliku   lesskey  zwanego
       "$HOME/_less", a jeśli go tam nie znalazł,  pliku  lesskey
       zwanego "_less" w każdym katalogu określonym przez zmienną
       środowiskową PATH.  W systemach  OS/2,  less  szuka  pliku
       lesskey  zwanego  "$HOME/_less.ini",  a  jeśli  go tam nie
       znalazł, pliku lesskey zwanego "less.ini" w  każdym  kata­
       logu określonym przez zmienną środowiskową INIT, a jeśli i
       tam go nie znalazł, szuka pliku lesskey zwanego "less.ini"
       w  każdym  katalogu  określonym przez zmienną środowiskową
       PATH.  Zobacz manpage lesskey po więcej szczegółów.


PREPROCESOR WEJŚCIA
       Możesz dla less zdefiniować "preprocesor wejścia".   Zanim
       less  otwiera  jakiś plik, daje najpierw twojemu preproce­
       sorowi  wejścia  szansę  zmodyfikowania  sposobu  w   jaki
       wyświetlana  jest zawartość pliku.  Preprocesor wejścia to
       po prostu wykonywalny program (lub skrypt  shella),  który
       zapisuje  zawartość pliku do innego pliku, zwanego plikiem
       zastępującym.  Następnie wyświetlana jest zawartość  pliku
       zastępującego,  zamiast pliku oryginalnego.  Użytkownikowi
       będzie się jednak wydawać  że  otwarty  został  oryginalny
       plik;  to jest, less wyświetli oryginalną nazwę pliku jako
       nazwę bieżącego pliku.

       Preprocesor wejścia otrzymuje jeden argument linii komend,
       oryginalną  nazwę  pliku  wprowadzoną  przez  użytkownika.



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 16





less(1)                                                   less(1)


       Powinien on stworzyć plik zastępujący,  a  kiedy  zakończy
       pracę, wypisać nazwę pliku zastępującego na swoje standar­
       dowe wejście.  Jeśli preprocesor wejścia nie wypisze nazwy
       pliku  zastępującego,  less  używa pliku oryginalnego, jak
       zwykle.  Preprocesor  wejścia  nie  jest  wywoływany  przy
       oglądaniu  standardowego  wejścia.   Aby przygotować jakiś
       preprocesor, ustaw zmienną środowiskową LESSOPEN na  linię
       komend  która  wywoła  twój  preprocesor.  Ta linia komend
       powinna zawierać jedno wystąpienie  łańcucha  "%s",  który
       zostanie  zastąpiony nazwą pliku podczas wywołania komendy
       preprocesora.

       Gdy less zamyka plik otworzony tym sposobem,  wywoła  inny
       program,  zwany postprocesorem wejścia, który może dokonać
       wszelkich pożądanych działań  czyszczących  (jak  usuwanie
       pliku zastępującego stworzonego przez LESSOPEN). Aby przy­
       gotować  jakiś  preprocesor,  ustaw  zmienną  środowiskową
       LESSCLOSE  na linię komend która wywoła twój postprocesor.
       Ta linia komend może  zawierać  dwa  wystąpienia  łańcucha
       "%s"; pierwsze zostanie zastąpione oryginalną nazwą pliku,
       a  druga  nazwą  pliku  zastępującego   wypisanego   przez
       LESSOPEN.

       Na  przykład,  w  wielu  systemach Unixowych, poniższe dwa
       skrypty pozwola ci przechowywać pliki  w  formie  skompre­
       sowanej, ale dalej umożliwią less oglądać je bezpośrednio:

       lessopen.sh:
            #! /bin/sh
            case "$1" in
            *.Z) uncompress -c $1  >/tmp/less.$$  2>/dev/null
                 if [ -s /tmp/less.$$ ]; then
                      echo /tmp/less.$$
                 else
                      rm -f /tmp/less.$$
                 fi
                 ;;
            esac

       lessclose.sh:
            #! /bin/sh
            rm $2

       Aby użyć tych skryptów,  umieść  oba  tam  skąd  mogą  być
       wykonywane   i   ustaw    LESSOPEN="lessopen.sh %s",  oraz
       LESSCLOSE="lessclose.sh %s %s".   Można  napisać  bardziej
       złożone  skrypty  LESSOPEN  i  LESSCLOSE, akceptujące inne
       typy plików skompresowanych itd.

       Możliwe  jest  także  przygotowanie  preprocesora  wejścia
       posyłającego  dane  bezpośrednio rurką do less, raczej niż
       wstawianiem danych do pliku zastępującego.   Unika  się  w
       ten  sposób  potrzeby  odkompresowania  całego pliku zanim
       zacznie się go oglądać.  Preprocesor wejścia działający  w



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 17





less(1)                                                   less(1)


       ten  sposób  zwany jest rurką wejściową.  Rurka wejściowa,
       zamiast wypisywać nazwę pliku wyjściowego  na  standardowe
       wyjście,  wypisuje  całą  zawartość pliku zastępującego na
       standardowe wyjście.   Jeśli  rurka  nie  wypisze  żadnych
       znaków  na  standardowe wyjście, plik zastępujący nie ist­
       nieje i less użyje pliku oryginalnego,  jak  zwykle.   Aby
       użyć  rurki  wejściowej,  zmień  pierwszy  znak w zmiennej
       środowiskowej LESSOPEN na kreskę  poziomą  (|),  aby  zaz­
       naczyć że preprocesor wejściowy jest rurką.

       Dla  przykładu,  w  wielu  systemach  Unixowych,  poniższy
       skrypt zadziała tak jak poprzednie skrypty przykładowe:

       lesspipe.sh:
            #! /bin/sh
            case "$1" in
            *.Z) uncompress -c $1  2>/dev/null
                 ;;
            esac

       Aby użyć tego skryptu, umieść go tam skąd może być wykony­
       wany  i  ustaw  LESSOPEN="|lesspipe.sh %s".  Gdy używa się
       rurki wejściowej, można użyć również  postprocesora  LESS­
       CLOSE,  ale  zwykle nie jest on potrzebny, ponieważ nie ma
       pliku zastępującego który zależałoby  posprzątać.   W  tym
       przypadku nazwą pliku zastępującego przekazywanym do post­
       procesora LESSCLOSE jest "-".


NARODOWE ZESTAWY ZNAKÓW
       W pliku wejściowym istnieją trzy rodzaje znaków:

       znaki normalne
              mogą być wyświetlane bezpośrednio na ekranie.

       znaki kontrolne
              nie  powinny  być  wyświetlane  bezpośrednio,   ale
              spodziewa  się  ich  w  zwykłych plikach tekstowych
              (jak wstecznej spacji i tabulacji).

       znaki binarne
              nie powinny  być  wyświetlane  bezpośrednio  i  nie
              spodziewa się ich w plikach tekstowych.

       "Zestaw  znaków"  to  po prostu opis tego jakie znaki mają
       być uważane za normalne, kontrolne  i  binarne.   Zmiennej
       środowiskowej  LESSCHARSET  można uzyć do wybrania zestawu
       znaków.  Możliwymi wartościami LESSCHARSET są:

       ascii  Domyślny zestaw znaków.  BS, TAB,  NL,  CR  i  nowa
              strona  są  znakami kontrolnymi.  Wszystkie znaki o
              wartościach pomiędzy 127 i 255 są binarne, a wszys­
              tkie pozostałe - normalne.




                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 18





less(1)                                                   less(1)


       latin1 Wybiera zestaw znaków ISO 8859/1.  latin-1 jest tym
              samym co ASCII, z wyjątkiem tego  że  znaki  między
              161 i 255 są traktowane jako normalne.

       dos    Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla MS-DOSu.

       koi8-r Wybiera rosyjski zestaw znaków

       next   Wybiera  zestaw  znaków  odpowiedni  dla komputerów
              NeXT.

       W wypadkach szczególnych można chcieć przystosować less do
       używania  zestawu  znaków innego niż te definiowalne przez
       LESSCHARSET.   W  takim  przypadku  można  użyć   zmiennej
       środowiskowej LESSCHARDEF do zdefiniowania zestawu znaków.
       Powinna być ona ustawiona na łańcuch  którego  każdy  znak
       określa  jeden  znak  w zestawie znaków.  Znak "." używany
       jest dla znaków normalnych, "c" dla kontrolnych i "b"  dla
       binarnych.   Można  użyć  liczby  dziesiętnej oznaczającej
       powtórzenie.  Na przykład, "bccc4b."  oznaczałoby że  znak
       [o  kodzie] 0 jest binarny, 1, 2 i 3 są kontrolne, 4, 5, 6
       i 7 są binarne, a 8 jest  normalny.   Wszystkie  znaki  po
       ostatnim  są  przyjmowane za takie same jak ostatni, znaki
       więc pomiędzy 9 a 255 byłby tu normalne (jest to przykład,
       niekonieczne  odpowiadający  jakiemuś rzeczywistemu zesta­
       wowi znaków).

       Tabela poniższa pokazuje  wartość  LESSCHARDEF  równoważną
       każdej z możliwych wartości LESSCHARSET:

            ascii     8bcccbcc18b95.b
            latin1    8bcccbcc18b95.33b.
            dos       8bcccbcc12bc5b95.b.
            koi8-r    8bcccbcc18b95.b128.
            next      8bcccbcc18b95.bb125.bb

       Jeśli  ani  LESSCHARSET  ani LESSCHARDEF są ustawione, ale
       twój system obsługuje interfejs setlocale,less użyje  set­
       locale  do  określenia  zestawu  znaków.   setlocale  kon­
       trolowane jest ustawieniem zmiennych  środowiskowych  LANG
       lub LC_TYPE.

       Znaki  binarne  i  kontrolne  wyświetlane są w odwróconych
       kolorach.  Każdy taki znak wyświetlany jest  w  notacji  z
       daszkiem,   jeśli  to  możliwe  (np.  ^A  dla  Control-A).
       Notacja z daszkiem używana  jest  tylko  jeśli  odwrócenie
       trzeciego  bitu od końca daje normalny znak drukowalny.  W
       przeciwnym razie znak jest wyświetlany  jako  cyfra  szes­
       nastkowa  w  nawiasach  ostrych.  Format ten można zmienić
       ustawiając zmienną  środowiskową  LESSBINFMT.   LESSBINFMT
       może  zaczynać  się  od  "*" i jednego znaku wybierającego
       atrybut wyświetlania: "*k" to miganie, "*d" - pogrubienie,
       "*u"  - podkreślenie, "*s" - odwrócone kolory, "*n" - nor­
       malny.   Jeśli  LESSBINFMT  nie  zaczyna   się   od   "*",



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 19





less(1)                                                   less(1)


       przyjmowany  jest  atrybut normalny.  Reszta LESSBINFMT to
       łańcuch który może zawierać jedną sekwencję escapeującą  w
       stylu  printf (% plus x, X, o, d itd.)  Na przykład, jeśli
       LESSBINFMT ma wartość "*u[%x]", znaki binarne  wyświetlane
       są jako podkreślone liczby szesnastkowe otoczone nawiasami
       kwadratowymi.  Wartością  domyślną,  jeśli  nie  określono
       LESSBINFMT, jest "*d<%X>".


ZNAKI ZACHĘTY
       Opcja  -P  pozwala  ci  dostosować znaki zachęty do twoich
       upodobań.  Łańcuch podany  opcji  -P  zastępuje  określony
       łańcuch  zachęty.  Pewne znaki w tym łańcuchu są interpre­
       towane w sposób szczególny.  Mechanizm znaków zachęty jest
       raczej  skomplikowany,  ażeby  zapewniać elastyczność, ale
       zwykły  użytkownik  nie  musi  rozumieć  szczegółów   kon­
       struoowania własnych łańcuchów zachęty.

       Znak  procenta  plus  dowolny  pojedynczy znak rozszerzany
       jest zależnie od tego czym jest ów następny znak.

       %bX    Zastępowany przez offset bajtowy w  bieżącym  pliku
              wejściowym.    Po   b   następuje  pojedynczy  znak
              (pokazany jako  X  powyżej),  który  określa  linię
              której   offsetu   bajtowego  należy  użyć.   Jeśli
              znakiem tym jest "t", używany jest  offset  bajtowy
              linii  wyświetlanej  na  górze  ekranu, "m" oznacza
              linię  środkową,  "b"  oznacza  linię  dolną,   "B"
              oznacza  linię tuż przed dolną, a "j" oznacza linię
              "docelową", jak to określa opcja -j.

       %B     Zastępowany   przez   rozmiar    bieżącego    pliku
              wejściowego.

       %E     Zastępowany   przez   nazwę  edytora  (ze  zmiennej
              środowiskowej VISUAL, lub EDITOR jeśli  VISUAL  nie
              jest   zdefiniowana).    Patrz  omówienie  elementu
              LESSEDIT poniżej.

       %f     Zastępowany    przez    nazwę    bieżącego    pliku
              wejściowego.

       %i     Zastępowany  przez  indeks bieżącego pliku w liście
              plików wejściowych.

       %lX    Zastępowany przez numer linii w  pliku  wejściowym.
              Linia  której  należy  użyć określana jest przez X,
              jak w opcji %b.

       %L     Zastępowany przez numer  linii  ostatniej  linii  w
              pliku wejściowym.

       %m     Zastępowany    przez    całkowitą   liczbę   plików
              wejściowych.



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 20





less(1)                                                   less(1)


       %pX    Zastępowany przez  pozycję  procentową  w  bieżącym
              pliku   wejściowym.    Linia   której  należy  użyć
              określana jest przez X, jak w opcji %b.

       %s     To samo co %B.

       %t     Powoduje że wszystkie spacje występujące  na  końcu
              są  usuwane.  Zwykle używane na końcu łańcucha, ale
              może się pojawić gdziekolwiek.

       %x     Zastępowany nazwą następnego  pliku  wejściowego  w
              liście.

       Jeśli  jakikolwiek  z elementów jest nieznany (na przykład
       rozmiar pliku jeśli wejściem jest rurka),  drukowany  jest
       zamiast niego znak zapytania.

       Format  łańcucha  zachęty  może  być zmieniany zależnie od
       pewnych warunków.  Pytajnik plus pojedynczy znak zachowuje
       się jak "IF"; zależnie od następującego znaku rozpatrywany
       jest warunek.  Jeśli  warunek  jest  prawdziwy,  wszystkie
       znaki  następujące  po znaku zapytania i znaku warunku, aż
       do kropki, są umieszczane w zachęcie.  Jeśli warunek  jest
       fałszywy,  znaki  te  nie  są  tam umieszczane.  Dwukropka
       występującego między znakiem zapytania i kropką można użyć
       do  zaznaczenia  "ELSE"; wszystkie znaki pomiędzy dwukrop­
       kiem i kropką są włączane do łańcucha wtedy i tylko  wtedy
       gdy   warunek   IF   jest   fałszywy.    Znakami   warunku
       (następującymi po znaku zapytania) mogą być:

       ?a     Prawda jeśli już włączono do zachęty jakieś  znaki.

       ?bX    Prawda  jeśli  znany jest offset bajtowy określonej
              linii.

       ?B     Prawda jeśli znany  jest  rozmiar  bieżącego  pliku
              wejściowego.

       ?e     Prawda jeśli osiągnięto koniec pliku.

       ?f     Prawda  jeśli  istnieje nazwa pliku wejściowego (to
              jest, wejście nie jest rurką).

       ?lX    Prawda jeśli znany numer określonej linii.

       ?L     Prawda  jeśli  znany  jest  numer  ostatniej  linii
              pliku.

       ?m     Prawda  jeśli jest więcej niż jeden plik wejściowy.

       ?n     Prawda jeśli jest to pierwsza zachęta w nowym pliku
              wejściowym.

       ?pX    Prawda  jeśli znana jest pozycja procentowa w pliku



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 21





less(1)                                                   less(1)


              określonej linii.

       ?s     To samo co "?B".

       ?x     Prawda jeśli istnieje następny plik  wejściowy  (to
              jest, bieżący plik nie jest ostatnim).

       Wszystkie  znaki inne niż znaki specjalne (znak zapytania,
       dwukropek, kropka i backslash) stają się dosłownie częścią
       zachęty.   Wszystkie  znaki  specjalne  można  umieścić  w
       zachęcie dosłownie poprzedzając je backslashem.

       Kilka przykładów:

       ?f%f:Standardowe wejście.

       Ta zachęta wypisuje nazwę pliku, jeśli jest znana, w prze­
       ciwnym razie łańcuch "Standardowe wejście".

       ?f%f .?ltLinia %lt:?pt%pt\%:?btBajt %bt:-...

       Ta  zachęta  wypisze  nazwę  pliku,  jeśli jest znana.  Po
       nazwie pliku następuje numer linii, jeśli znany, w przeci­
       wnym  razie  pozycja procentowa, jeśli znana, w przeciwnym
       razie offset bajtowy, jeśli  znany.   W  przeciwnym  razie
       wypisywany  jest  myślnik.  Zauważ że każdy znak zapytania
       ma odpowiadającą mu kropkę, i że % po  %pt  jest  włączony
       dosłownie poprzez poprzedzenie go backslashem.

       ?n?f%f .?m(file %i of %m) ..?e(END) ?x- Next: %x..%t

       To  wypisuje nazwę pliku, jeśli jest to pierwsza zachęta w
       pliku, plus komunikat "file N of N", jeśli istnieje więcej
       niż  jeden  plik  wejściowy.  Następnie, jeśli jesteśmy na
       końcu pliku, wypisywany jest łańcuch  "(END)"  plus  nazwa
       następnego  pliku,  jeśli  istnieje.  Na końcu obcinane są
       wszelkie końcowe spacje.  Jest to zachęta  domyślna.   Dla
       odniesienia,  poniżej podano wartości domyślne pozostałych
       dwóch zachęt (odpowiednio -m i -M).  Każda złamana jest  w
       dwie linie, ale tylko dla czytelności.

       ?n?f%f .?m(file %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x.:
            ?pB%pB\%:byte %bB?s/%s...%t

       ?f%f .?n?m(file %i of %m) ..?ltline %lt?L/%L. :byte %bB?s/%s. .
            ?e(END) ?x- Next\: %x.:?pB%pB\%..%t

       A tu jest domyślny komunikat drukowany komendą =:

       ?f%f .?m(file %i of %m) .?ltline %lt?L/%L. .
            byte %bB?s/%s. ?e(END) :?pB%pB\%..%t

       Rozwijanie  zachęt  jest  używane  również do innego celu:
       jeśli zdefiniowana  jest  zmienna  środowiskowa  LESSEDIT,



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 22





less(1)                                                   less(1)


       używana  jest  ona  jako  komenda  do wykonania w momencie
       wywołania komendy v.  Łańcuch w LESSEDIT rozszerzany  jest
       tak  samo  jak łańcuch zachęty.  Domyślna wartość LESSEDIT
       to:

            %E ?lm+%lm. %f

       Zauważ że rozszerzane jest to na nazwę edytora, plus  znak
       +  i numer linii, plus nazwa pliku.  Jeśli twój edytor nie
       akceptuje składni "+numerlinii", albo ma  inne  różnice  w
       składni  wywołania,  można  zmienić  zmienną LESSEDIT żeby
       zmodyfikować [zachowanie] domyślne/


BEZPIECZEŃSTWO
       Gdy zmienna środowiskowa LESSSECURE jest ustawiona  na  1,
       less  pracuje  w  trybie  "bezpiecznym".   Oznacza  to  że
       następujące możliwości są wyłączone:

              !      komenda shell

              |      komenda pipe

              :e     komenda examine

              v      komenda edycyjna

              s  -o  pliku logów

              -k     używanie plików lesskey

              -t     używanie plików z tagami.

                     metaznaki w nazwach plików, takie jak *

                     dokańczanie nazwy pliku (TAB, ^L)

       less może także zostać  skompilowany  na  stałe  w  trybie
       "bezpiecznym".


ZMIENNE ŚRODOWISKOWE
       Zmienne  środowiskowe mogą być określone albo w środowisku
       systemu, jak zwykle, albo w pliku lesskey(1).

       COLUMNS
              Ustawia liczbę kolumn na ekranie.  Ma priorytet  na
              liczbą kolumn określoną przez zmienną TERM.

       EDITOR Nazwa edytora (używanego dla komendy v).

       HOME   Nazwa  katalogu  domowego  użytkownika  (używana do
              znalezienia pliku lesskey w systemach Unixowych).




                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 23





less(1)                                                   less(1)


       INIT   Nazwa katalogu inicjalizacji  użytkownika  (używana
              do znalezienia pliku lesskey w systemach OS/2).

       LANG   Język określający zestaw znaków.

       LC_CTYPE
              Język określający zestaw znaków.

       LESS   Opcje które są przekazywane less automatyczne.

       LESSBINFMT
              Format  wyświetlania  znaków niedrukowalnych i nie-
              kontrolnych.

       LESSCHARDEF
              Określa zestaw znaków.

       LESSCHARSET
              Wybiera predefiniowany zestaw znaków.

       LESSCLOSE
              Linia komend wywołująca  (opcjonalny)  postprocesor
              wejścia.

       LESSECHO
              Nazwa  programu  lessecho  (domyślnie  "lessecho").
              Program  lessecho  używany  jest  do   rozszerzania
              metaznaków,  takich jak * czy ?, w nazwach plików w
              systemach Unixowych.

       LESSEDIT
              Prototypowy  łańcuch  dla  edytora   (używany   dla
              komendy   v).    Patrz  omówienie  w  sekcji  ZNAKI
              ZACHĘTY.

       LESSKEY
              Nazwa domyślnego pliku lesskey(1).

       LESSMETACHARS
              Lista znaków uważanych za metaznaki przez shella.

       LESSMETAESCAPE
              Prefiks który less doda przed każdym metaznakiem  w
              komendach   wysyłanych   do  shella.   Jeśli  LESS­
              METAESCAPE  jest  łańcuchem  pustym,  komendy  zaw­
              ierające  metaznaki nie będą przekazywane shellowi.

       LESSOPEN
              Linia komend  wywołująca  (opcjonalny)  preprocesor
              wejścia.

       LESSSECURE
              Uruchamia   less  w  trybie  "bezpiecznym".   Patrz
              omówienie w sekcji BEZPIECZEŃSTWO.



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 24





less(1)                                                   less(1)


       LESSSEPARATOR
              Łańcuch  do  dołączenia  do  nazwy  katalogu   przy
              dokańczaniu nazwy pliku.

       LINES  Ustawia  liczbę  linii na ekranie.  Ma priorytet na
              liczbą linii określoną przez zmienną TERM.

       PATH   Ścieżka   szukania    użytkownika    (używana    do
              znalezienia  pliku  lesskey  w  systemach  MS-DOS i
              OS/2).

       SHELL  Shell używany przy wykonywany komendy  !,  oraz  do
              rozszerzania nazw plików.

       TERM   Typ terminala na którym uruchamiany jest less.

       VISUAL Nazwa e Nazwa edytora (używanego dla komendy v).


PATRZ TAKŻE
       lesskey(1)


OSTRZEŻENIA
       Komenda = i znaki zachęty (chyba że zmieniono je przez -P)
       podają numer linii na górze ekranu, ale offset  i  pozycję
       procentową linii na dole ekranu.

       Jeśli  używa się komendy :e do nazwania więcej niż jednego
       pliku, a jeden z nazwany plików był  oglądany  poprzednio,
       nowe  pliki mogą zostać dołączone do listy w nieokreślonym
       porządku.

       Na pewnych starszych terminalach (tak zwanych  terminalach
       z  "magic  cookie")  szukanie  z  podświetlaniem spowoduje
       nieprawidłowe   wyświetlanie.    Na   takich   terminalach
       szukanie  z  podświetlaniem  jest domyślnie wyłączone, aby
       uniknąć potencjalnych problemów.

       W pewnych przypadkach,  kiedy  szukanie  z  podświetleniem
       jest  włączone  i  wzór  do  szukania  zaczyna  się  od ^,
       podświetlone może zostać więcej tekstu niż pasuje.

       W niektórych systemach On some systems, setlocale twierdzi
       że  znaki  ASCII  od 0 do 31 są znakami kontrolnymi raczej
       niż binarnymi.  Powoduje to że less traktuje  pewne  pliki
       binarne jako zwykłe, nie-binarne.  Aby obejść ten problem,
       ustaw zmienną środowiskową LESSCHARSET na "ascii" (albo na
       inny odpowiedni zestaw znaków).


COPYRIGHT
       Copyright (c) 1984,1985,1989,1994,1995,1996  Mark Nudelman
       Uwagi do: markn@fog.net



                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 25





less(1)                                                   less(1)



























































                    wersja 332: 22 kwiecień 97                 26